Göbekli Tepe ถูกค้นพบในปี 1963 แต่การขุดค้นโบราณสถานอายุกว่า 11,000 ปีนี้ได้เริ่มมาตั้งแต่ปี 1994 โดย Klaus Schmidt นักโบราณคดีชาวเยอรมัน หลังการขุดอย่างยาวนานราว 20 ปีก็พบว่ามีเสาหินสลักหนักต้นละ 7 – 10 ตันอยู่มากกว่า 200 ต้น และมีบริเวณที่ตั้งเสาหินเรียงเป็นวงราว 20 วง ตามแนวเสาหินวางหินเรียงเป็นกำแพงสร้างเป็นเหมือนห้องที่เรียกว่า Enclosure ซึ่งมีขนาดและรูปร่างแตกต่างกันไป Schmidt บอกว่าที่นี่เป็นสถานที่ศักดิ์สิทธิ์แห่งแรกที่มนุษย์สร้างขึ้น
Gil Haklay และ Avi Gopher นักโบราณคดีจากมหาวิทยาลัยเทลอาวีฟ ประเทศอิสราเอลได้มาศึกษาโบราณสถานแห่งนี้แล้วพบว่ามันถูกสร้างขึ้นมาด้วยระบบที่ซับซ้อนกว่าที่คิดและต้องยิ่งประหลาดใจเมื่อพบว่าแบบแปลนของห้องถูกกำหนดขึ้นด้วยความรู้ทางเรขาคณิตอย่างดี มนุษย์ในยุคนั้นเป็นเพียงนักล่าสัตว์ยังไม่มีหลักฐานของการทำฟาร์มเพาะปลูกหรือเลี้ยงสัตว์ใดๆเลยจึงไม่น่าเชื่อว่าจะสามารถสร้างโบราณสถานแห่งนี้ด้วยความซับซ้อนของสถาปัตยกรรมที่ไม่น่าเป็นไปได้เช่นนี้
พวกเขาพบว่ามีห้อง 3 ห้องที่อยู่ติดกันคือ Enclosures B, C, และ D เมื่อลากเส้นตรงระหว่างจุดศูนย์กลางของห้องทั้งสามจะเป็นรูปสามเหลี่ยมด้านเท่าพอดิบพอดี นักวิจัยบอกว่าสิ่งนี้อาจแสดงถึงความสัมพันธ์แบบมีลำดับชั้นของห้องทั้งสาม
“ผมไม่ได้คาดคิดว่ามันจะเป็นอย่างนี้เลย” Haklay กล่าว “ห้องทุกห้องมีขนาดและรูปร่างแตกต่างกัน ดังนั้นโอกาสที่จุดศูนย์กลางเหล่านี้จะกลายเป็นรูปสามเหลี่ยมด้านเท่าโดยบังเอิญนั้นต่ำมาก”
ต้องถือว่าเป็นการวางแผนการก่อสร้างล่วงหน้าที่พิเศษมากหากคิดว่านี่เป็นการทำงานเมื่อกว่า 11,000 ปีก่อนที่ยังไม่มีการเขียนเกิดขึ้นเลย การค้นพบครั้งนี้ทำให้ตระหนักว่าโบราณสถานแห่งนี้เป็นอะไรที่ยิ่งใหญ่กว่าที่เคยคิด และมนุษย์ยุคหินมีความรู้ความสามารถมากกว่าที่เคยเข้าใจมาก
ข้อมูลและภาพจาก haaretz, sciencealert